بررسی کاربرد کلمات و اصطلاحات بومی شهرستان خاتم در اشعار جانشکر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی،مدرس دانشگاه پیام نور مروست

چکیده

گفتار حاضر کوششی است در راه شناخت گویش مردم شهرستان خاتم و بررسی ویژگی‌های‌ صوتی و آوایی آن. نگارنده کوشیده است، ضمن جمع‌آوری و دسته‌بندی پاره‌ای از واژه‌ها، ابدال مصوت‌ها و صامت‌ها و آوانگاری واژه ها که یکی از عوامل عمدة اختلافات صوتی و آوایی است، در این گویش، در مورد هر واژه، با ذکر شاهد مثال از اشعار جانشکراز شاعران معاصر و نوپرداز شهرستان تحوّلات آوایی و ساخت اشتقاقی مربوط به هر واژه را بررسی کند. مهمترین و برجسته‌ترین ویژگی های شعری او، مضمون‌یابی، نازک‌گویی و تصویرسازی است. ردپای زبان کوچه نیز در شعر او فراوان دیده می‌شود. موتیف‌های شعری مانند باغ، سیل، ابر، سبزه، باران، جنگل، بهار و ... در شعر او به فراوانی یافت می‌شود که دستمایة تصویرها و مضمون‌های گوناگون قرار گرفته است. با توجّه به علاقة شاعر به کشاورزی، تصویرسازی با اصطلاحات و مضامین مربوط به کشاورزی نیز در شعر او پربسامد است. مضامین رندانه، زیبا، نو و مضمون‌سازی با اصطلاحات ادبی از دیگر ویژگی‌های برجسته سبکی سروده‌های وی است. بررسی ریشه‌شناسی واژگان این گویش نشان می‌دهد که گویش‌های ایرانی دارای اشتراکات و شباهت‌های زیادی هستند که از زبان ایرانی باستان منشعب شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of the use of words and terms native to the Khatam city dialect in the poems of Janshkar

نویسنده [English]

  • Akbar Ranjbar
PhD student in Persian language and literature,
چکیده [English]

The present speech is an attempt to recognize the dialect of the people of Khatam city and to study its audio and phonetic features. The author has tried to collect and categorize some of the words, the change of vowels and consonants and the transliteration of words, which is one of the main causes of phonetic differences in this dialect. The newcomer to the city examines the phonetic changes and derivative construction related to each word. The most important and prominent features of his poetry are thematics, subtlety and illustration. Traces of the language of the alley can also be seen in his poetry. Poetic motifs such as garden, flood, cloud, green, rain, forest, spring, etc. can be found in his poetry, which is the basis of various images and themes. Due to the poet's interest in agriculture, illustration with terms and themes related to agriculture is also frequent in his poetry. Randane, beautiful, new themes and thematic composition with literary terms are other prominent features of the style of his poems. An examination of the etymology of the vocabulary of this dialect shows that the Iranian dialects have many commonalities and similarities that are derived from the ancient Persian languag

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gholam Abbas Janshekar
  • Khatam People's Dialogue
  • Themes
  • Motif
  • Imagination
افشار، ایرج (1374)، یادگارهای یزد، یزد: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ـ باستانی پاریزی، محمّدابراهیم (1389)، پیغمبر دزدان، چاپ نوزدهم، تهران: علم.
ـ باقری، مهری (1375)، مقدّمات زبان­شناسی­، تهران: قطره.
ـ جانشکر، غلام­عباس (1394)، خاتم عروس پرده­نشین، یزد: نیکوروش.
ـ ------------- (1394)، نای نی از لای شاخ نارون، یزد: نیکوروش.
ـ خامسی هامانه، فخرالسّادات (1393)، تحلیل زبان­شناختی گویش یزدی، یزد: هومان.
ـ دهخدا، علی­اکبر (1337)، لغت­نامه، زیرنظر محمّدمعین، تهران: دانشگاه تهران.
ـ رمضانخانی، صدیقه. صادق­زاده، محمود (1396)،«بررسی ریشه­های ساختاری برخی واژگان لهجه یزدی». فصلنامه ادبستان یزد، شمارۀ 3: 96.
ـ رنجبر، اکبر (1394)، اندیشه­های سبز، یزد: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد.
ـ سمیعی گیلانی، احمد (1376)، واژه­های فریبکار، نامة فرهنگستان، شمارۀ 11: 131.
ـ شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1370)، موسیقی شعر، چاپ3، تهران: آگاه.
ـ ------------- ( 1366)، شاعر آینه­ها، بررسی سبک هندی و شعر بیدل، تهران: آگاه.
ـ فتوحی، محمود (1379)، نقد خیال، بررسی دیدگاه­های نقد ادبی در سبک هندی، تهران: روزگار.
ـ فالک، جولیا (1380)، زبان­شناسی و زبان، ترجمه: علی بهرامی، تهران: رهنما.
ـ معین، محمد (1374)، فرهنگ لغات، تهران: امیرکبیر.
ـ مکنزی، د.ن (1373)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمة مهشید میرفخرایی، تهران: مطالعات علوم انسانی.